Contact

Scholen en kinderopvang

Met voldoende kennis èn beleid
De eerste stap naar passend onderwijs voor (hoog)begaafden is voldoende kennis over het thema. Het gaat niet alleen over de kinderen met een hoog lQ die meer aanbod nodig hebben. Nee, er is een nog grotere groep waarvan de begaafdheid helemaal niet zichtbaar wordt. Wat doen we hier als onderwijs en opvang aan?

Positieve benadering
Het allerbelangrijkste voor deze kinderen is dat ze geaccepteerd worden zoals ze zijn en positief benaderd. Ga uit van onvermogen in plaats van onwil en zoek kansen om vaardigheden te oefenen. Wat we willen bereiken is dat het kind met een groot cognitief èn creatief vermogen zich ontwikkelt tot een persoon die dit vermogen optimaal weet in te zetten. Het overgrote deel slaagt daarin niet, we moeten hen een handje helpen. 
De voorsprong of begaafdheid werkt niet altijd positief. Het kind dat in zijn ontwikkeling niet de juiste begeleiding en kansen krijgt kan twee kanten op gaan: aanpassen of strijden. De strijdende groep zijn vaker jongens, die opvallen door hun gedrag en daardoor veel aandacht vragen en krijgen. Bij onvoldoende achtergrondkennis wordt de juiste oorzaak niet gezien en leveren de hulppogingen weinig resultaat op. Een nog grotere groep, vaker meisjes, past zich dusdanig aan, dat hun begaafdheid en/of voorsprong niet wordt gezien.
lllustratief is het verhaal van de adelaar die in een kippenhok leeft. Zijn pogingen zich aan te passen aan het leven van een kip zullen nooit volledig slagen, vergelijkbaar met de problematiek van hoogbegaafde kinderen. Erger nog, door hun aanpassingsgedrag wordt het lastig signaleren en helpen. Soms lijken het zeer succesvolle leerlingen, maar dat gaat ten koste van hun persoonsontwikkeling (zie hiervoor ook de zes profielen onder theorie hoogbegaafdheid). Op enig moment gaat het mis, zij leren zichzelf en hun leerstrategie onvoldoende kennen. Vroegtijdig signaleren en deskundigheid is van groot belang, om hen een kans te geven zich tot een zelfstandige persoonlijkheid te ontwikkelen.

Vroeg beginnen
Daarom mag een passend aanbod voor (hoog)begaafden niet beperkt blijven tot de basisschool of een plusaanbod vanaf groep 5. Hoe vroeger wordt tegemoet gekomen aan de begeleidingsbehoeften van deze kinderen, hoe groter de kans op succes! Hier ligt een taak voor verantwoordelijke bestuurders en deskundigen, ook in kinderopvang, speelzalen en jeugdzorg, om te gaan werken aan voldoende kennis en inzet in de organisatie. ls er actuele kennis in de organisatie, welk beleid wordt er gevoerd? Wie stuurt verbeteringen aan? Geven we deze professionals voldoende ruimte en kansen?

Een passend aanbod voor (hoog)begaafden op de basisschool is:
-signalering bij intake, passend onderwijs begint in groep 1;
-alle leerkrachten hebben voldoende kennis en mogelijkheden;
-de school past zowel versnelling als verdieping toe;
-onderwijs is naast bottum-up ook top-down ingericht
-materiaal speciaal ontwikkeld voor hoogbegaafden, passend bij hun denkwijze;
-andere opdrachten komen in de plaats van, streef naar een passende weektaak;
-laat opdracht, tijdsplanning en eisen vooral duidelijk zijn, bespreekt ook het proces;
-geef ruimte voor creativiteit en eigen verantwoordelijkheid, haak aan bij interesse;
-maakt van het kind geen uitzondering, verschillen zijn vanzelfsprekend.

Wat kan ‘Hoogbegaafd en nu?’ betekenen?
De expertise richt zich zowel op beleidsontwikkeling als hoogbegaafdheid. U bent aan het juiste adres voor een lange termijn oplossing, schoolbeleid dat ook echt werkt! Ik kan en wil  graag bijdragen aan het proces. De school die echt kiest voor een blijvende verandering doet er goed aan dat breed aan te pakken en te communiceren. Hiervoor samen kiezen betekent er tijd en inzet voor vrijmaken, andere dingen weglaten. Er moet voldoende kennis, vaardigheid en inzet in huis zijn om effectief aan de slag te kunnen. Dat alles vraagt om een lange termijn doel, passend bij de visie en missie van de school, vertaald in tussendoelen en deelplannen.

Succesfactoren van beleidsontwikkeling

• aansluitend aan de praktijk, het proces heeft praktische vertaling in het dagelijks handelen;
• het einddoel ligt in de lijn van het schoolconcept, het proces ondersteunt de algemene schoolontwikkeling;
• tussendoelen zijn concreet gemaakt en haalbaar, evaluatie daarvan is vastgelegd;
• de taakverdeling is duidelijk, ieders rol en bijdrage is omschreven en zichtbaar;
• er is gebruik gemaakt van bestaande structuur, samenhang is zichtbaar, afgestemd;
• verantwoordelijkheden zijn benoemd, deel van de organisatiecultuur;
• er zijn keuzes gemaakt, het nieuwe komt in plaats van andere activiteiten, niet erbij;
• drempels zijn gesignaleerd en verlaagd, extra inzet wordt gefaciliteerd, initiatief gestimuleerd;
• regelmatige evaluatie wordt gebruikt voor bijstelling van het proces, het blijft flexibel

Visie op lange termijn
Goed beleid voor hoogbegaafden heeft niet tot doel deze groep tot in lengte van dagen apart te onderwijzen en begeleiden. ln eerste instantie is het erop gericht voldoende kennis en ervaring op te bouwen in de organisatie. Op korte termijn uiteraard het accuut aanpakken van de grootste knelpunten. Op de lange termijn is op scholen integratie van deze aanpak gewenst in de al aanwezige zorgstructuur. Van het toevoegen van kenmerken in de in gebruik zijnde signaleringslijsten, tot aanvulling van het leerstofaanbod. Net als bij leerlingen die een te laag lQ hebben (nu onder de 70), zal wellicht voor leerlingen met een erg hoog lQ niet aan aparte begeleiding en onderwijs te ontkomen zijn. Vooralsnog is dat niet bewezen, deze groep kan door tijdige begeleiding en leren inzetten van hun begaafdheid wellicht in een latere fase met veel minder ondersteuning toe!